Viêm xoang trẻ em và bệnh trào ngược dạ dày

Ở trẻ em, bệnh viêm mũi xoang thường kéo dài dai dẳng. Nếu không phát hiện được bệnh và nguyên do gây bệnh để điều trị kịp thời, đúng đắn có thể dẫn tới các biến chứng xấu như viêm phế quản, viêm tai giữa, viêm mắt, viêm màng não... kết quả làm ảnh hưởng tới thể chất của trẻ. Một trong những yếu tố liên quan tới bệnh viêm xoang trẻ em là hội chứng trào ngược dạ dày - thực quản.

Viêm mũi xoang có thể gặp tại cả người to và trẻ em, tiến triển kéo dài và có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Ở trẻ em, bệnh có biểu hiện lâm sàng khá phức tạp với các triệu chứng không điển hình do sự phối hợp nhiều nguyên nhân khác nhau như nhân tố cơ địa, mối liên quan đến quá trình hình thành và phát triển các xoang, cũng như ảnh hưởng của các bệnh lý các cơ quan lân cận. Chính vì vậy, cha mẹ thường chủ quan, nhiều khi tự điều trị các triệu chứng như nghẹt mũi, sốt... ở nhà. Nếu có đưa tới bác sĩ thì việc thăm khám lâm sàng tại trẻ em cũng gặp nhiều khó khăn như trẻ sợ hãi, khóc lóc, không hợp tác, hốc mũi nhỏ nên việc phát hiện đầy đủ các triệu chứng là rất khó khăn, khó đánh mức giá hết các vị trí tổn thương nên thường có những sai lầm trong chẩn đoán, dẫn tới kết quả điều trị bị hạn chế. Nguyên nhân gây bệnh xoang tại trẻ em thì có rất nhiều như dị ứng với môi trường, khói bụi, hít phải nước bẩn, ô nhiễm như ở ao hồ, sông suối lúc bơi lội, hoặc bội nhiễm từ các bệnh lý liên quan như viêm họng... Ngoài ra còn có 1 nguyên nhân khác là trào ngược dạ dày - thực quản (DD-TQ).

Trào ngược DD-TQ là một hội chứng gây ra do nhiều nguyên nhân. Nhìn chung ở góc cạnh liên quan, nó làm cho dịch dạ dày trào ngược lên vùng mũi họng gây nên axit hóa vùng niêm mạc này dẫn tới những rối loạn trong quy trình hoạt động của hệ thống lông nhày, viêm nhiễm niêm mạc gây phù nề bít tắc lỗ thông mũi xoang dẫn tới viêm mũi xoang.

 

Trào ngược DD-TQ thật ra là khá phổ biến ở trẻ nhỏ. Theo thống kê, đây được xem như một hiện tượng sinh lý bình thường do sự phát triển còn non nớt của hệ tiêu hóa tại trẻ nhỏ. Ước tính có hơn 50% trẻ khỏe mạnh có tiền sử trào ngược DD-TQ trong 3 tháng đầu đời. Con số này tăng lên 67% tại thời điểm 4 tháng tuổi. Tuy nhiên, tình trạng này sẽ thoái lui lúc trẻ to lên nhờ các cấu trúc của đường tiêu hóa dần hoàn chỉnh và chính sách ăn cũng đặc dần. Ở thời điểm 8 tháng tuổi thì có đến 85% trẻ bị trào ngược sẽ hết triệu chứng và chỉ khoảng 5% trẻ tiếp diễn vẫn bị trào ngược sau thời điểm 1 tuổi. Nhóm trẻ này sẽ dễ có nguy cơ có hiện tượng các biến chứng của trào ngược, gây ảnh hưởng tới sự phát triển của trẻ và tình trạng trào ngược sinh lý trước kia giờ phát triển thành bệnh lý, đó là bệnh trào ngược DD-TQ.

 

Cơ chế bệnh sinh gây viêm mũi xoang cấp tính là do phù nề bít tắc lỗ thông mũi xoang, ứ đọng các dịch tiết trong xoang gây viêm xoang cấp, các lông chuyển và hệ thống dịch nhày bị giảm hoạt động và khó khôi phục trở lại. Lỗ thông mũi xoang tại trẻ nhỏ hẹp hơn ở người lớn, niêm mạc lại dễ bị phù nề làm lỗ thông mũi xoang bị tắc, sự thông khí giữa mũi xoang bị mất, dẫn đến sự giảm ôxy trong xoang làm áp lực trong xoang giảm, niêm mạc xoang dày lên và tăng xuất tiết, suy giảm chức năng của hệ thống lông nhày từ đó gây viêm xoang.

Lỗ thông mũi xoang không chỉ có vai trò thông khí mà còn rất cần phải có trong vai trò dẫn lưu để bảo đảm quá trình dẫn lưu dịch từ xoang ra mũi. Khi lỗ thông này bị tắc làm mất đi chức năng dẫn lưu, các chất xuất tiết ứ đọng trong xoang làm rối loạn chức năng của hệ thống lông nhày, đồng thời tạo ra sự giảm áp lực trong xoang hút ngược chiều dịch từ mũi về xoang kèm cả vi khuẩn gây viêm xoang. Như vậy, từ 1 viêm xoang cấp dần dần chuyển thành viêm xoang mạn tính.

Hiện nay, tỷ lệ trẻ mắc các chứng bệnh dạ dày ngày càng tăng, tuổi mắc cũng càng ngày càng nhỏ. Vì vậy, khi trẻ bị viêm xoang cần nghĩ đến một trong những yếu tố liên quan là trào ngược DD-TQ. Điều trị bệnh viêm xoang do trào ngược cần kết hợp điều trị bệnh viêm xoang và bệnh trào ngược DD-TQ thì mới có hiệu quả. Bên cạnh đó, cha mẹ, người thân của trẻ nên chú ý những triệu chứng sau đây của bệnh viêm xoang để kịp thời đưa trẻ đến bác sĩ: chảy mũi mủ qua cửa mũi trước và sau, xuống họng; ngạt tắc mũi từng lúc hoặc thường xuyên; hay khịt khạc; ho; hơi thở hôi; đau đầu hoặc đau nhức kích thích vùng mặt từng đợt hoặc liên tục; thay đổi tính tình; nôn trớ nhiều; nuốt khó; trẻ ợ khó sau lúc ăn; từ chối ăn, thường phải ép ăn.

Ngược lại, cần phát hiện sớm hội chứng trào ngược thực quản ở trẻ để phòng ngừa bệnh gây biến chứng viêm xoang.

ThS. Phạm Thị Bích Thủy

Trị viêm xoang phải đúng cách

Triệu chứng điển hình của viêm mũi xoang

12 vị thuốc tự nhiên rất tốt cho bệnh trào ngược dạ dày